07 Απρ Εἰς τὴν ἔγερσιν τοῦ Λαζάρου-Λόγος εις την πανήγυριν του κοιμητηριακού Ι. Ναού του Αγ. Λαζάρου του Δικαίου

Εἰς τὴν ἔγερσιν τοῦ Λαζάρου
λόγος, του Ιεροκήρυκος της Ιεράς Μητροπόλεώς μας π. Βασιλείου Πολίτη, εις την πανήγυριν του κοιμητηριακού Ι. Ναού του Αγ. Λαζάρου του Δικαίου (16/04/2022) της Ι. Μητρ. Ν. Κρήνης και Καλαμαριάς

Δακρύσας ὡς ἄνθρωπος, ἐπὶ Λαζάρῳ,
ἐξήγειρας αὐτὸν ὡς Θεός∙ ἠρώτας ποῦ τέθαπται ὁ τεταρταῖος, πιστούμενος, Ἀγαθέ, τὴν ἐνανθρώπησίν σου.
(τροπ.δ’ ωδής Καν. Αγ. Λαζάρου)

Σεβασμιώτατε,
             Σεβαστοί πατέρες, αγαπητοί αδελφοί,

Η Ανάσταση του φίλου του Χριστού Λαζάρου τιμάται ιδιαιτέρως από την Εκκλησία μας, διότι είναι προάγγελος της αναστάσεως του Κυρίου μας, αλλά συνάμα και προτύπωση της κοινής ανάστασης των ανθρώπων, της δικής μας, δηλαδή, ανάστασης κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Με μόνη διαφορά, ότι ο δίκαιος Λάζαρος ξαναπαίρνει το φθαρτό και θνητό του σώμα, ενώ εμείς θα έχουμε σώμα πνευματικό.

            Ο μέγας υμνογράφος της Εκκλησίας μας, ο Άγιος Ανδρέας Κρήτης (7^ος αι.), ο γνωστός σε εμάς από τον Μεγάλο κατανυκτικό Κανόνα, που την προηγούμενη Πέμπτη ψάλαμε, στο τέταρτο συγγραφικό υμνογραφικό του έργο μάς αφήνει και τον Κανόνα στον Άγιο Λάζαρο, που ψάλαμε εχθές το απόγευμα στους Ναούς με το Απόδειπνο. Μέσα απ’ αυτόν τον Κανόνα, ο βυζαντινός υμνογράφος θέλει να μας φανερώσει ξεκάθαρα ότι στο γεγονός αυτό, στην περίπτωση αυτή του θανάτου και της Αναστάσεως του Λαζάρου, φανερώνεται το μυστήριο της Θείας Οικονομίας. Ταυτόχρονα, όμως, μαρτυρείται περίτρανα και πώς ενεργούσαν οι φύσεις του Σαρκωθέντος Θεού, πώς ενεργούσε ως Θεός και πώς ως Άνθρωπος. Αυτό που διακηρύσσει, μεγαλοφώνως, και η εν Χαλκηδόνι συγκροτηθείσα Δ’ Οικ. Σύνοδος (451), που με τους όρους και τα δόγματά της θεολογεί και ορθοτομεί ότι η θεϊκή και ανθρώπινη φύση του Κυρίου μας ενώθηκαν «ἀτρέπτως, ἀσυγχύτως καὶ ἀδιαιρέτως». «Ἀτρέπτως», καθώς δεν αλλοιώθηκε καμία από τις δύο, και «ἁσυγχύτως», καθώς δεν έγινε, δεν υπήρξε σύγχυση μεταξύ των ενεργειών των δύο φύσεων. Η θεία φύση πράττει όλα τα θεϊκά και η ανθρώπινη όλα τα ανθρώπινα. «Άδιαιρέτως» δε, καθώς δεν χωρίστηκαν ποτέ αυτές οι δύο φύσεις.

            Για να το κατανοήσουμε σωστά, ορθόδοξα, οι Πατέρες μάς παρουσιάζουν αυτήν την αλήθεια, λέγοντάς μας, ότι η κάθε φύση ενεργούσε με την κοινωνία της άλλης φύσεως. Έτσι, όταν ο θεάνθρωπος Ιησούς έπραττε τα θεϊκά, ακολουθούσε η ανθρώπινη φύση, ενώ όταν έπραττε τα ανθρώπινα, συνεργούσε η θεϊκή φύση.

            Αυτό το βλέπουμε και στην Ανάσταση του Λαζάρου, όταν ο Χριστός, ως άνθρωπος, έκλαυσε για το θάνατο του φίλου του, αλλά ως Θεός, με τη θεϊκή του δύναμη τον ανέστησε. Όταν στους μαθητές Του ανακοίνωσε το θάνατο του φίλου Του, δεν μίλησε περί θανάτου, αλλά περί κοιμήσεως, ενώ αργότερα, όταν τους μίλησε για το θάνατο του Λαζάρου, δεν τον χαρακτήρισε φίλο. Μιλάει για το θάνατο του Λαζάρου, αλλά εκφράζει και την αποφασιστικότητά του να παρευρεθεί και να αναστήσει το φίλο Του.

Αυτό, κατά τον υμνογράφο Άγιο Ανδρέα, δεν είναι μόνο της Θείας Οικονομίας, αλλά και ένδειξη αυθεντίας. Ο Χριστός εδάκρυσε! Δύο φορές ο θεάνθρωπος Κύριος, κατά το ιερό Ευαγγέλιο, μαρτυρείται ότι δάκρυσε∙ την πρώτη σήμερα, που βρίσκεται προ του θανάτου του φίλου, και τη δεύτερη ερχόμενος προς τα Ιεροσόλυμα, που θα το ακούσουμε τη Μεγάλη Δευτέρα το βράδυ στην ακολουθία. Τα δάκρυα του Κυρίου προ του θανάτου του Λαζάρου μπορεί να δηλώνουν την ανθρώπινή του φύση, δάκρυσε, όμως, προ του θανάτου βλέποντας τη φθορά της ανθρώπινης φύσης μετά την παρακοή, την αμαρτία, την είσδυση του θανάτου. Δάκρυσε βλέποντας το άκαλλον είδος του κάλλους της εικόνας του Θεού. Ο «κατ’ εἰκόνα Θεού», δηλαδή ο πλασθείς άνθρωπος, με την κάθε είδους ανταρσία του, αμαυρώνει το κάλλος αυτής της εικόνας και, όπως σε κάποιο τροπάριο αναφέρει και ο Άγιος Ανδρέας, ο άνθρωπος δεν πλάσθηκε, για να πεθαίνει, αλλά η αμαρτία εισήγαγε τη φθορά και ο Χριστός ως δημιουργός, που γνωρίζει το αρχαίο κάλλος του ανθρώπου, αναλαμβάνει με την ενανθρώπησή του  να σώσει τον άνθρωπο από κάθε φθορά και το «ἀρχαῖον κάλλος ἀναμορφώσαι»῾

Ἐπὶ νεκρῷ ἐδάκρυσας Σωτήρ, φιλάνθρωπε, ἵνα δείξης πᾶσι τοῖς λαοῖς ὄτι Θεὸς ὧν, δι’ ἡμᾶς ἄνθρωπος ὤφθης καὶ ἐκὼν ἐδάκρυσας, τύπους ἡμῖν προτιθείς, ἐνδιαθέτου στογῆς (δ’ ωδή)

Και όχι μόνον έκλαυσε, προ του θανάτου του φίλου Του Λαζάρου, αλλά, όπως μαρτυρεί στο Ευαγγέλιό του ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, «ἐνεβριμήσατο τῷ πνεύματι καὶ ἐτάραξεν ἑαυτόν». Μαζί, λοιπόν, με το κλάμα συνδέεται και μια ταραχή. Και, για να μην πέσουμε σε καμιά δογματική σύγχυση, ας συμβουλευθούμε, επ’ αυτού, τον Άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας (5^ος αι.), ο οποίος διδάσκει «Επειδή ο Θεός δεν είναι μόνον, κατά φύσιν, Θεός, αλλά και άνθρωπος, γι’ αυτό και πάσχει το ανθρώπινο. Ο Χριστός, ενώ άρχισε να κινείται σε αυτόν η λύπη που προξενεί το δάκρυ, επιπλήττει, κατά κάποιον τρόπο, τη σάρκα Του με την ενέργεια και τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος. Η δε ανθρώπινη σάρκα τρέμει, θορυβείται και συγχίζεται, γιατί δεν μπόρεσε να υποφέρει το κίνημα της θεότητος που ατρέπτως, ασυγχύτως και αδιαιρέτως είναι ενωμένα με την ανθρώπινη φύση Του, την ανθρώπινη σάρκα Του». Και υπενθυμίζει εδώ, αναφέροντας ο σοφός Ιεράρχης των Αλεξανδρέων «Η ενανθρώπηση του Χριστού σκοπό έχει να νεκρώσει την ασθένεια της σαρκός με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος και να απαλλάξει την ανθρώπινη φύση από το γεώδες φρόνημα».

Ο θεάνθρωπος Κύριός μας ως άνθρωπος ρωτά να Του πουν «ποῦ τεθήκατε αὐτόν» (= πού τον κηδέψατε, πού είναι ο τάφος του;). Και ο Άγιος Ανδρέας, θαυμάζων το ερώτημα, υμνεί

Τῷ νόμῳ τῆς φύσεως τῆς ἀνθρωπίνης ἠρώτησας, Δέσποτα, ποῦ τέθειται Λάζαρος∙ δεικνύων πᾶσι, Σωτήρ, ἀνόθευτον τὴν πρὸς ἡμᾶς οἰκονομίαν Σου (α’ ωδή)

Η ερώτηση, λοιπόν, του Κυρίου «ποῦ τεθείκατε αὐτόν» δεν ετέθη, διότι δε γνώριζε και ζητούσε να μάθει. Προφασίζεται ότι αγνοεί πού έθεσαν το νεκρό σώμα του Λαζάρου, για να φανερώσει, κατά τον Άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας, την πτωχεία και τη δουλεία της ανθρωπότητας, δηλαδή τη θεία Κένωση. Για να δείξει το αφιλόκομπο ότι δεν αποζητά θορύβους, δε θέλει κρότους, μεγαλαυχίες ή κομπασμούς. Ρωτά, όμως, για να παρακινήσει κι άλλους περισσότερους στον τόπο του θαύματος, για να τους καταστήσει μάρτυρες του γεγονότος. Και ο Άγιος Ανδρέας ψάλλει:

Οἱ σκοτεινοὶ περὶ τὸ φῶς Ἰουδαῖοι, τὶ ἀπιστεῖτε τῇ τοῦ Λαζάρου ἐγέρσει; Χριστοῦ τὸ ἐγχείρημα (η’ ωδή)

             Καλώντας με αυτή του την ερώτηση-πρόσκληση κι άλλους, ζητά απ’ αυτούς να λύσουν το σαβανωμένο Λάζαρο και να διαπιστώσουν με τα χέρια τους ότι δεν είναι φάντασμα, αλλά αναστημένος άνθρωπος που με φυσικότητα πορεύεται στο σπίτι του, στις αδελφές του. Ο τετραήμερος νεκρός δεν είχε ανάγκη καμίας ιατρικής ή χειρουργικής περίθαλψης, διότι και η όποια τετραήμερη φθορά ή βρωμιά ή δυσοσμία δεν υφίσταται. Και ο Άγιος Ανδρέας, δοξάζοντας τον Κύριο, μεμφόμενος τους σκληροτράχηλους Ιουδαίους, λέει προς εμάς τους σύγχρονους άπιστους πιστούς του Χριστού:

Ὦ Ἰουδαίων ἄνοια! ὦ πώρωσις ἐχθρῶν! τις οἶδε νεκρὸν ἐκ τάφου ἐγείροντα;» (ε’ ωδή)

            Καλούμεθα, λοιπόν, σήμερα να απαντήσουμε στο ερώτημα που έθεσε στην πιστεύουσα, στην ανάσταση των νεκρών, αδελφή του Λαζάρου, τη Μάρθα:

Ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή. Ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ, κἄν ἀποθάνῃ, ζήσεται∙ καὶ πᾶς ὁ ζῶν καὶ πιστεύων εἰς ἐμὲ οὐ μὴ ἀποθάνῃ εἰς τὸν αἰώνα. Πιστεύεις τοῦτο;

            Και η Μάρθα άνετα, παραμερίζοντας δάκρυα, πόνο, τυπικά πένθη, απαντά πριν το θαύμα: «Ναὶ, Κύριε, ἐγὼ πεπίστευκα ὅτι σὺ εἴ ὁ Χριστός, ὁ Ὑιὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ εἰς τὸν κόσμον ἐρχόμενος».

Εμείς, αδελφοί, τι πιστεύουμε, σε ποιον; Τι απαντάμε στο ερώτημα αυτό του Κυρίου μας, στο οποίο διερωτώμεθα κι εμείς μέσω της Μάρθας;

            Σεβασμιώτατε, εύχεσθε να ξεπεράσουμε τη θνητότητά μας, τη φθαρτότητά μας, να βρούμε το Σωτήρα Χριστό και να κερδίσουμε μακαρίως από γης την αθανασία και την αιωνιότητα της βασιλείας Του, που μόνο αυτός έχει και απλόχερα σε κάθε πιστό Του, φίλο Του, όπως τον Λάζαρο, δωρίζει.

Αμήν!